Tinnitus yani çınlama, herkesin hayatının bir döneminde yaşayabildiği çok yaygın bir durumdur. Pek çok sebebe bağlı olarak gelişebilmektedir. Örneğin ani tansiyon dengesizlikleri, ani fiziksel aktiviteler (bir anda koşmak vb) gibi faktörler de geçici ve çok kısa bir çınlama sesi duyulmasına yol açabilmektedir. Fakat bu normal bir durumdur ve tedavi gerektirmez.
Tinnitus, kişiyi rahatsız edici boyuttaysa o zaman bir hastalık hâlini alır ve tedavisi gerekir. Bu tür çınlamalar, düzenli olarak belli aralıklarla devam eder ve süresi uzun olabilir. Uzun süreli çınlama sesi duyma hâli, kişide bazı psikiyatrik hastalıkların oluşmasına dahi yol açabilmektedir.
Tinnitus (Çınlama) Nedir?
Tinnitus ya da halk arasındaki yaygın tabirle “kulak çınlaması”, ortamda herhangi bir uyaran, yani ses olmamasına rağmen çınlama şeklindeki seslerin işitilmesini ifade eder. Yani beyin, aslında olmayan bir sesi algılamaktadır. Sorun tek kulakta veya her ikisinde birden olabilmektedir.
Yaşın ilerlemesiyle birlikte, çınlamadan şikayetçi hasta sayısı da artmaktadır. Tüm yaşlarda görülebilen her iki cinsiyeti de etkilen bir sorundur. Yine de istatistikî araştırmalar, kadınlarda ve 40-70 yaş aralığında kulak çınlaması sıklığının daha yüksek olduğunu ortaya koymaktadır.
Tinnitus’un, aşağıdaki listede de görüleceği üzere farklı sebepleri olabilmektedir.
- İşitme organının veya sisteminin herhangi bir bölümündeki bir sorun (aşırı biriken kulak kiri gibi)
- İşitme sistemini etkileyen diğer hastalıklar: duyma kaybı, orta kulak enfeksiyonu, meniere, otoskleroz gibi.
- Geniz, sinüs hastalıkları
- Kalp damar sistemini etkileyen hastalıklar ve bu alanda kullanılan ilaçların yan etkileri
- Beyin tümörleri gibi beyni etkileyen durumlar
- Düzenli olarak gürültüye maruz kalma
- Psikiyatrik hastalıklar: depresyon, kaygı bozukluğu gibi.
Tinnitus için hangi bölüm? Sorusu, kulak burun boğaz (KBB) olarak cevaplanabilir. Yukarıdaki listede, bilinen bazı nedenler sıralansa da bazen çınlamaların sebebi bulunamaz.
Tinnitus belirtileri hasta tarafından kolayca fark edilebilir. Bir anlık geçici bir çınlama, hastalık olarak düşünülmemelidir. Eğer çınlamalar sadece o kişi tarafından duyulan rahatsız edici bir ses ise ve belli aralıklarla tekrarlıyorsa ya da bu esnada baş ağrısı gibi yan semptomlar da gelişiyorsa, akılara tinnitus gelmektedir.
Ses dalgaları da başlı başına bir tinnitus sebebi olabilmektedir. Aynı yüksek sese sürekli maruz kalınması durumunda çınlamalar meydana gelebilmektedir. Bu durum, sesin ve dolayısıyla da müziğin fizyolojimizi etkilediğini akıllara getirmektedir.
Müziğin Fizyolojik Etkileri
Müzik, insanın duygu durumunu etkileyebilmesiyle bilinir. Fakat bu esnada bile aslında olan ilk etki fizyolojiktir. Duyulan müziği, anlamlı sesler şeklinde algılayan beyindir. Müzik, türüne göre rahatlatıcı, dinginleştirici, uyku getirici ya da ilham verici etkilere sahip olabilir. Bazen müzik diyemeyeceğimiz sesler de bunu yapabilir. Örneğin, uyumadan önce kayalıklara çarpan suyun sesini dinlemek uykuya daha kolay dalmayı sağlayabilmektedir.
Yapılan araştırmalarda müziğin, dopamin, adrenalin, serotonin gibi hormonlar üzerinde olumlu etkiye sahip olduğu görülmüştür. Bu hormonların bir kısmı, mutluluk ve motive olma durumlarıyla doğrudan ilişkilidir.
Stres, öfke, depresyon gibi durumların kulak çınlamasına yol açabileceği görülmüştür. Müzik ve sesin bu durumları baskılayabilme potansiyeli olduğu bilinmektedir. ABD’de uzun zaman önce yapılan bir araştırmaya göre, belli müzikleri dinlemek kan basıncının (nabız) düşmesini de sağlamaktadır.
Bazı müzikler ise insanları heyecanlandırabilir, kalp atışlarını hızlandırabilir, “tüylerinin diken diken” olmasını sağlayabilir. Askerleri motive etmek için çalınan Mehter Marşı buna örnek olarak verilebilir. Askerî bandolar, müziğin gücünden faydalanmaktadır.
Tinnitus ve Çözümleri
Kulak çınlamasının tedavisi, çınlamanın özel bir sebebi varsa ve bu biliniyorsa ona göre yapılmalıdır. Ancak bu pek çok senaryoda yeterli olmamaktadır. Altta yatan sebep ortadan kalksa bile, hasta çınlama sesi duymaya devam edebilmektedir. Bu durumda işitme cihazları etkin bir seçenek olarak karşımıza çıkmaktadır.
İşitme cihazları, tinnitusun etkilerini azalttığı uzun zamandır bilinen aletlerdir. Çınlama düzeyi ve süresi azaltılarak hastanın hayat kalitesinin arttırılması amaçlanmaktadır. Güçlendirilmiş, kaliteli bir ses üreten işitme cihazları, ortamdaki sesler ile tinnitus arasındaki kontrastı azaltabilmektedir.
Kasları çalıştıran bir fiziksel aktivite olduğu için sakız çiğnemek tinnitus tedavisine yardımcı bir öğe olarak önerilmektedir. Beyin yüzey implantları, r-TMS tedavisi gibi yenilikçi yaklaşımlar da tinnitusu kontrol altına alma potansiyeline sahiptir. Tıbbî tedaviler haricinde, bazı ufak yaşam tarzı değişiklikleri de tinnitusa iyi gelebilmektedir. Bunlar, gürültülü ortamlardan kaçınma, eğer içiliyorsa sigarayı bırakma, kahve ve koladan uzak durma olarak sıralanabilir.
Tinnitusun Yarattığı En Yaygın Sorunlar
- Kaygı hâli, huzursuzluk, umutsuzluk gibi olumsuz duyguların artması
- Depresyon gibi psikiyatrik hastalıklara yatkınlık
- Konsantrasyon eksikliği ve dikkat dağınıklığı
- Uykuya dalmada güçlük
- Sesleri ayırt etmede, konuşulanları anlamada güçlük
- İçe kapanma ve sosyal fobi gelişme ihtimali
